Hrafninn
Naaja hljóp við fót í gegnum djúpa skaflana og þræddi slóð sína til baka frá litla húsinu stystu leið niður að ströndinni aftur með klyfjaböndin af hundunum í hendinni. Hjartað barðist í brjósti hennar. Samt var hún ekki eins hrædd og í fyrstu, nú þegar hún var búin að sjá að hann fann til sársauka eins og venjuleg manneskja og hann hafði étið lifrina með áfergju. |
Hrafninn er spennandi og áhrifarík skáldsaga sem fjallar um Inúítastúlkuna Naaju.
Naaja elst upp í inúítaþorpi á Grænlandi á 15. öld en er utangarðs hjá fólkinu við jökulinn þar sem flókið kerfi boða og banna á að tryggja að móðir hafsins sendi mönnunum veiðidýr. Eftir örlagaríka atburði hrekst hún burt, brennimerkt sem norn, en erfiðleikarnir draga fram styrk hennar og sérstöðu sem gerir henni kleift að þola grimmasta mótlæti og lifa af. Í víðerni óbyggðanna fléttast saman leið hennar og norrænna manna í Norðursetu, veiðistöð þeirra við brún veraldarinnar. Bókin hlaut tilnefningu til Íslensku bókmenntaverðlaunanna 2005. Dómar & umsagnirHjalti Snær Ægisson / Víðsjá, Rás 1, jan. 2006 Í samskiptum Naaju og Mikjáls rekast á tveir menningarheimar og af þeim árekstrum spretta ýmsar frjóar hugleiðingar í Hrafninum. Þau misskilja háttalag hvort annars í sífellu. Sá eini sem veit allan sannleikann er lesandinn, þökk sé frásagnaraðferðinni sem er frásögn hins alvitra sögumanns. Þannig felst í Hrafninum viss könnun á merkingu atferlis, einskonar mannfræðistúdía. ... Hrafninn er hugvekja um stað og staðleysi. Naaja horfir inn í tómið og tómið horfir inn í hana. Ýmislegt er heillandi við niðurlag sögunnar, ekki síst upprifjun Naaju á helstu atriðum ævi sinnar, eins konar samantekt sögunnar allrar. Ég man ekki eftir að hafa séð neitt þessu líkt annars staðar en í To Kill a Mockingbird eftir Harper Lee. Sagan endar svo á atriði sem er óbeint framlag til þess að skýra gátuna um brotthvarf norrænna manna á Grænlandi. Það er ljóst að Vilborg Davíðsdóttir hefur ekki kastað til höndunum í sagnfræðilegri og landfræðilegri rannsóknarvinnu, og fyrir vikið er Hrafninn jarðbundin og vitsmunaleg saga, blönduð með hóflegri spennu og fantasíu. Sigrún Davíðsdóttir / Tímarit Máls og menningar, 3. tbl. 2006 Hægagangurinn framan af í lýsingum á því hvernig Naaja beitir öllu hugviti sínu og næmi á aðstæður til að lifa af er afar áhrifamikill. Lýsingar á leit að mat, banalegu föðurins og baráttu við kulda eru svo nákvæmar að þær verða áþreifanlegar en þó ekki tilfinningaþrungnar. Sifjaspellssagan sem ýjað er að í upphafi sögunnar og bregður fyrir síðar ljær frásögninni hörku og grimmd sem fellur vel að nístandi kulda og hungri í harðbýlu landi. Hjátrú var án efa mikil í hugsun og hugarfari fólks á þessum tíma. Næmi Naaju á landið og dýrin undirstrikar og eflir frásögnina af yfirnáttúrulegum hæfileikum hennar þessu efni eru gerð trúverðug skil án nokkurra útskýringa – það er einfaldlega hluti af lífinu eins og við sjáum það með augum Naaju. ...Vilborg hefur sýnt að hún á tvímælalaust erindi á þennan vettvang [sögulegra skáldsagna] og verður áhugavert að sjá hvar og hvernig hún ber niður næst. Skafti Þ. Halldórsson / Morgunblaðið, des. 2005 Vilborg hefur augljóslega lagt á sig mikla heimildavinnu í tengslum við skáldverk sitt. Mannfræðilegar upplýsingar bókarinnar bera því vott, sömuleiðis hugleiðingar hennar og kenningar, sem ráða má af sögunni, um endalok hins norræna landnáms. Hún hefur kynnt sér tungumál inúíta og sérlega lifandi og trúverðug verða tjáskipti milli íslensks manns og aðalpersónunnar, inúítastúlkunnar Naaju. ...Hrafninn er vönduð heimildaskáldsaga sem byggir á góðri frumvinnu, lipurri frásögn og einföldum söguminnum sem fá á sig hetjusagnablæ. Rithöfundurinn hefur metnað til að kafa djúpt í menningarleg og félagsleg viðfangsefni, einkum þau sem tengjast hinum ólíku menningarheimum sem rekast á. Jón Yngvi Jóhannesson / Kastljós, RÚV, des. 2005 Traust söguleg skáldsaga, ævintýraleg og spennandi. |